Most między krajami

Agnieszka Rządca

Esej został pierwotnie publikowany  w czasopiśmie  www.Histmag.org

Nieporozumienia wynikają często z braku wiedzy albo ze stereotypów. Dzięki poetom i ich tłumaczom poezja łączy kultury różnych narodów.

Zbigniew Barteczka to poznański poeta, który debiutował w 1993 r. wierszem „Sentencja”, w czasopiśmie „Quantum”. Poeta wydał na stronie (www.barteczka.net) swoje tomiki: np. „Joanna”(1993), „Metamorfozy” (2003) i „Nienasycenie”(2004). Barteczka nie zajmuje się jednak tylko i wyłącznie promowaniem swoich wierszy, lecz także współpracą z innymi ludźmi.

Trzeba rozgłaszać

Na swojej stronie twórca poezji łączy światy, można tam znaleźć zarówno sztukę piękną, filozofię Jakuba Böhme, jak i tłumaczenia utworów na język niemiecki. Poeta stara się o prawdziwy kontakt z młodymi ludźmi: odpowiada im na pytania, tworzy dla nich pliki do pobrania, organizuje spotkania dla młodzieży i przeprowadza projekty, np. z grafikiem Marcinem Klękiem oraz projekt poświęcony tłumaczeniom poezji z autorką niniejszego eseju.

Projekt tłumaczeniowy nie jest jedynie mostem między poetą i jego czytelnikami, to również most porozumienia pomiędzy dwoma krajami – Polską i Niemcami.

Polsko-niemieckie stosunki są napięte, a negatywne artykuły, reportaże i inne formy dziennikarskie w mediach uświadamiają nam to prawie codziennie. Z tego powodu takie przedsięwzięcia są szczególnie ważne. Mówiąc słowami Zbigniewa Barteczki: „Sztuka się sama obroni”. Co to znaczy? Oznacza to, że sztuce nie są potrzebne opiniotwórcze publikacje. Broni się swoją treścią. Trzeba jednak poezję rozgłaszać, aby mogła pełnić swoją funkcję w społeczeństwie. Może to być funkcja moralna, a może to być również funkcja związana ze zbliżeniem dwóch różnych narodów do siebie.

Miłość i człowiek

Poeci przedstawiają często wartości ważne dla kultury swojego kraju. A wiemy przecież, że w Unii Europejskiej są kultury wielowarstwowe i heterogeniczne, których istota wymaga wyjaśniania. Nieporozumienia wynikają często z braku wiedzy o innym państwie albo z wykreowanych poza jego granicami stereotypów. Trzeba więc tłumaczyć zainteresowanym ludziom, jakie wartości i jakości znaczące są w polskiej lub niemieckiej kulturze. I to właśnie dzięki poetom i ich tłumaczom poezja pełni taką rolę - pośrednictwa pomiędzy odmiennymi kulturami.

Zbigniew Barteczka pisze różnorodne wiersze. Jedne są o miłości, drugie o człowieku i filozofii, a jeszcze inne o religii. Na rocznicę śmierci polskiego papieża Jana Pawła II poeta napisał o nim kilka utworów i umieścił je na swojej stronie w formie pliku, ja zaś wybrałam dwa z nich i przetłumaczyłam na język niemiecki. Chciałam, aby niemieckojęzyczni czytelnicy zobaczyli i zrozumieli, kim papież jest dla Polaków. Moim zdaniem niemiecki papież Benedykt XVI nie jest w Niemczech tak popularny, jak był, i wciąż jest, papież Polak w swoim kraju. Oczywiście mamy w Niemczech całkiem inną sytuację niż w Polsce, będącej w znacznej mierze krajem katolickim. Aby zrozumieć mieszkańców innego kraju trzeba mieć świadomość tych wszystkich różnic.

Dobrym przykładem na to, że poezja łączy ludzi na świecie, jest wiersz z tomiku „Nienasycenie”. Ten wiersz mógłby być napisany w podobny sposób przez Niemca, Chińczyka lub mieszkańca Afryki, ponieważ jego tematyka jest uniwersalna.
Oto utwór poetycki i jego tłumaczenie ze strony internetowej barteczka.net :

***

tak bardzo odmienni jesteśmy
nie rozumiem twojej gry

nie mam nic
prócz tych kilku kłamstw

dlaczego jesteśmy
tacy samotni?

Zbigniew Barteczka

***

wir sind so verschieden
ich verstehe dein Spiel nicht

ich besitze nichts
außer der wenigen Lügen

weshalb sind wir
so einsam?

(przełożyła: Agnieszka Rządca)

Wiersz jest zrozumiały dzięki tłumaczeniu, nie wymaga wobec tego omówienia w żadnym z języków. Jeśli jednak pojawiają się u czytelnika wątpliwości związane z odbiorem tekstu, to odpowiadamy z przyjemnością na pytania. Na tym polega polsko-niemiecki projekt ze Zbigniewem Barteczką.

Projekt powstał w 2005 r. i został już opublikowany m.in. na stronie czasopisma „Fakty Młodych” i czasopisma literackiego „Lyrikwelt”. Jesteśmy zaangażowani także w pracę przy innych przedsięwzięciach. Zależy nam jednak przede wszystkim na większym rozpowszechnianiu poezji, ponieważ chcielibyśmy dać ludziom szerszy do niej dostęp, a dokładniej – zachęcić ich do dialogu, który pomiędzy Polakami i Niemcami nie zawsze był możliwy.

Zapraszamy serdecznie na strony: www.barteczka.net   i www.lyrikwelt.de .

© 2004 - 2006 Zbigniew Barteczka. Kopiowanie i wykorzystywanie utworów bez wiedzy autora zabronione.